Ermeni yaban koyunu

Ermeni yaban koyunu
Biyolojik sınıflandırma
Âlem:	Hayvanlar;
Şube:	Kordalılar;
Sınıf:	Memeliler;
Takım:	Çift toynaklılar;
Familya:	Boynuzlugiller;
Alt familya:	Caprinae;
Cins:	''Koyun'';
Tür:	''O. orientalis'';
Alt tür:	'''''O. o. gmelini''''';
Üçlü adlandırma
	''Ovis orientalis gmelini''; Blyth, 1841

Ermeni yaban koyunu, Ermeni muflonu veya Transkafkas koyunu (Ermenice: Հայկական մուֆլոն, haykakan muflon; Azerice: Erməni muflonu; Farsça: گوسفند وحشی ارمنی‎),^[1] İran, Ermenistan ve Azerbaycan'ın Nahçıvan bölgesinde bulunan endemik ve nesli tükenmekte olan memeli.^[2]

Terminoloji

Ermeni yaban koyunu ilk olarak 1840 yılında Edward Blit tarafından tanımlanmıştır. O bu canlıyı, 1774'te Samuel Gottley Gmelin tarafından kategorize edilen Doğu koyunu ile tanımlar.^[3]^[4]^[5]

Popülasyonu

Ermeni yaban koyunu kuzeybatı İran'da bulunur. Ermeni yaban koyunları, 1895 ve 1906'da Urmiye Gölü'ndeki Kabudan Adasına Azerbaycan valileri tarafından nakledilmiştir.^[6] 1970'lerde adada yapılan bir araştırmayla, sayılarının 1970'te 3.500'den 1973'te 1.000'e düştüğü tespit edildi.^[7] 2004 yılında İran'ın Zencan Eyaleti'ndeki Anguran Korunan Alanında 1,658 Ermeni yaban koyunu sayıldı.^[8]

Ermeni muflonu, Ermenistan'ın güneyindeki Sünik bölgesinde bulunur (daha az sayıda ise Ararat ve Vayots Dzor bölgelerinde).^[9]^[10] 2009 yılında yapılan bir araştırmaya göre, Ermenistan'da "neredeyse 200'ün üzerinde" yaban koyunu olduğu ileri sürülmüştür.^[11] Azerbaycan'ın Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti'nde 250 ila 300 civarında yaban koyunu olduğu tahmin ediliyor.^[12]

Yetişme ortamı

Genellikle orta ve yüksek rakımlarda, oval ve dağlık çöllerde, kayalık yarı çöllerde, çimenli yamaçlarda ve çayırlarda yaşar. Yazları, kalıcı karların hemen altında en yüksek rakımlarda geçirirler. Kışın, aşağı doğru hareket ederler ve vadilere gelebilirler. Küçük veya büyük sürülerle yaşarlar ve yaz aylarında yaşlı erkekler tek başlarına ya da ayrı gruplar halinde yaşarlar. 18 yıla kadar yaşayabilirler.

Koruma tedbirleri

O. o. gmelini USSR Kırmızı Veri Kitabının I Kategorisinde listelendi. Ermenistan'da 1936'dan beri avlanılması yasaktır. 2011 yılına gelindiğinde Ermenistan'da avlanma yasağına uymayanlar için para cezası 3 milyon Ermeni dramı (8,000 dolar) oldu.^[13] İran'da yaban koyununun avlanılmasına, Eylül ve Şubat ayları arasında korunan alanların dışında, sadece izin kapsamında müsaade edilir. Korunan alanlarda, evcil hayvanların otlatılması sıkı bir şekilde kontrol edilmektedir.

Kaynakça

^ "Arşivlenmiş kopya". 31 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2020.
^ Valdez, R. (2008) Ovis orientalis 8 Nisan 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. The IUCN Red List of Threatened Species
^ Blyth, Edward (1840). "An Amended List of the Species of the genus Ovis". Proceedings of the Zoological Society of London. 8 (1). Londra Zooloji Topluluğu. ss. 62-81. doi:10.1111/j.1469-7998.1840.tb00692.x. 22 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2015. Transcription of Blyth's presentation to a session of the Zoological Society of London chaired by Professor Owen. Alternate copy at BHL 16 Eylül 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (no subscription required); description of "O. Gmelinii" begins on p. 69 13 Ağustos 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
^ Gmelin, Samuel Gottlieb (1774). Reise durch Russland zur Untersuchung der drey Natur-Reiche (Almanca). III. St. Petersburg, Russia: Akademie der Wissenschaften. ss. 486-487. Erişim tarihi: 8 Ocak 2015.
^ Danford, Charles G.; Alston, Edward R. (1880). "On the Mammals of Asia Minor.—Part II". Proceedings of the Zoological Society of London. 48 (1). Londra Zooloji Topluluğu. ss. 50-64. doi:10.1111/j.1096-3642.1880.tb02724.x. 22 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2015.
^ Asem, Alireza; Eimanifar, Amin; Djamali, Morteza; De los Rios, Patricio; Wink, Michael (2014). "Biodiversity of the Hypersaline Urmia Lake National Park (NW Iran)". Diversity. 6 (1). ss. 102-132. doi:10.3390/d6010102. 24 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2018.
^ Valdez, Paul; Alamia, Leticia V. (1977). "Population decline of an insular population of Armenian wild sheep in Iran". Journal of Wildlife Management. 41 (4). ss. 720-725. doi:10.2307/3799995.
^ Karami, M.; Habibzadeh, N. (2006). "Population Dynamics of Armenian Wild Sheep (Ovis Orientalis Gmelini) in the Angouran Protected Area of Zanjan Province". Iranian Journal of Natural Resources. 59 (2). ss. 487-500. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2018.
^ Malkhasyan, A. "Armenian mouflon - Ovis orientalis gmelinii (Blyth, 1841)". Red Book of Armenia. Ministry of Nature Protection of the Republic of Armenia. 19 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2018.
^ "Կենդական Աշխարհ [Fauna (literally Animal World)]", Հայաստանի Ազգային Ատլաս [Armenian National Atlas] (Ermenice), I, Yerevan, Armenia: "Geodeziayi ev Kʻartezagrutʻyan Kentron" POAK, 2007, s. 81, ISBN 99941-0-176-5, 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 30 Mart 2018
^ Khorozyan, Igor G.; Weinberg, Pavel I.; Malkhasyan, Alexander G. (2009). "Conservation Strategy for Armenian Mouflon (Ovis [orientalis] gmelini Blyth) and Bezoar Goat (Capra aegagrus Erxleben) in Armenia". Zazanashvili, Nugzar; Mallon, David (Ed.). Status and Protection of Globally Threatened Species in the Caucasus. Tiflis: CEPF, WWF. Contour Ltd. ss. 37-45. ISBN 978-9941-0-2203-6.
^ Talibov, Tariel H.; Weinberg, Pavel I.; Mammadov, Ismayil B.; Mammadov, Etibar N.; Talibov, Sabuhi T. (2009). "Conservation Strategy of the Asiatic Mouflon (Ovis [orientalis] gmelini Blyth) and the Bezoar Goat (Capra aegagrus Erxleben) in Azerbaijan". Zazanashvili, Nugzar; Mallon, David (Ed.). Status and Protection of Globally Threatened Species in the Caucasus. Tiflis: CEPF, WWF. Contour Ltd. ss. 46-52. ISBN 978-9941-0-2203-6.
^ Gevorgyan, Siranuysh (14 Eylül 2011). "Easy Game: Armenian conservationists alarmed by continued poaching of Red Book species". ArmeniaNow. 31 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2018.

[1] "Arşivlenmiş kopya". 31 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2020.

[IUCN-2] Valdez, R. (2008) Ovis orientalis 8 Nisan 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. The IUCN Red List of Threatened Species

[3] Blyth, Edward (1840). "An Amended List of the Species of the genus Ovis". Proceedings of the Zoological Society of London. 8 (1). Londra Zooloji Topluluğu. ss. 62-81. doi:10.1111/j.1469-7998.1840.tb00692.x. 22 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2015. Transcription of Blyth's presentation to a session of the Zoological Society of London chaired by Professor Owen. Alternate copy at BHL 16 Eylül 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (no subscription required); description of "O. Gmelinii" begins on p. 69 13 Ağustos 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..

[4] Gmelin, Samuel Gottlieb (1774). Reise durch Russland zur Untersuchung der drey Natur-Reiche (Almanca). III. St. Petersburg, Russia: Akademie der Wissenschaften. ss. 486-487. Erişim tarihi: 8 Ocak 2015.

[5] Danford, Charles G.; Alston, Edward R. (1880). "On the Mammals of Asia Minor.—Part II". Proceedings of the Zoological Society of London. 48 (1). Londra Zooloji Topluluğu. ss. 50-64. doi:10.1111/j.1096-3642.1880.tb02724.x. 22 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2015.

[6] Asem, Alireza; Eimanifar, Amin; Djamali, Morteza; De los Rios, Patricio; Wink, Michael (2014). "Biodiversity of the Hypersaline Urmia Lake National Park (NW Iran)". Diversity. 6 (1). ss. 102-132. doi:10.3390/d6010102. 24 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2018.

[Valdez_Alamia-7] Valdez, Paul; Alamia, Leticia V. (1977). "Population decline of an insular population of Armenian wild sheep in Iran". Journal of Wildlife Management. 41 (4). ss. 720-725. doi:10.2307/3799995.

[8] Karami, M.; Habibzadeh, N. (2006). "Population Dynamics of Armenian Wild Sheep (Ovis Orientalis Gmelini) in the Angouran Protected Area of Zanjan Province". Iranian Journal of Natural Resources. 59 (2). ss. 487-500. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2018.

[9] Malkhasyan, A. "Armenian mouflon - Ovis orientalis gmelinii (Blyth, 1841)". Red Book of Armenia. Ministry of Nature Protection of the Republic of Armenia. 19 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2018.

[10] "Կենդական Աշխարհ [Fauna (literally Animal World)]", Հայաստանի Ազգային Ատլաս [Armenian National Atlas] (Ermenice), I, Yerevan, Armenia: "Geodeziayi ev Kʻartezagrutʻyan Kentron" POAK, 2007, s. 81, ISBN 99941-0-176-5, 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 30 Mart 2018

[Armenia-11] Khorozyan, Igor G.; Weinberg, Pavel I.; Malkhasyan, Alexander G. (2009). "Conservation Strategy for Armenian Mouflon (Ovis [orientalis] gmelini Blyth) and Bezoar Goat (Capra aegagrus Erxleben) in Armenia". Zazanashvili, Nugzar; Mallon, David (Ed.). Status and Protection of Globally Threatened Species in the Caucasus. Tiflis: CEPF, WWF. Contour Ltd. ss. 37-45. ISBN 978-9941-0-2203-6.

[Azerbaijan-12] Talibov, Tariel H.; Weinberg, Pavel I.; Mammadov, Ismayil B.; Mammadov, Etibar N.; Talibov, Sabuhi T. (2009). "Conservation Strategy of the Asiatic Mouflon (Ovis [orientalis] gmelini Blyth) and the Bezoar Goat (Capra aegagrus Erxleben) in Azerbaijan". Zazanashvili, Nugzar; Mallon, David (Ed.). Status and Protection of Globally Threatened Species in the Caucasus. Tiflis: CEPF, WWF. Contour Ltd. ss. 46-52. ISBN 978-9941-0-2203-6.

[13] Gevorgyan, Siranuysh (14 Eylül 2011). "Easy Game: Armenian conservationists alarmed by continued poaching of Red Book species". ArmeniaNow. 31 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2018.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]